20 kwietnia – Światowy Dzień Szczepienia Zwierząt

Światowy Dzień Szczepienia Zwierząt, obchodzony 20 kwietnia, wpisuje się w kalendarz międzynarodowych wydarzeń takich jak Europejski Tydzień Szczepień czy Światowy Dzień Lekarzy Weterynarii. Obchody te to okazja, aby przypomnieć, jak kluczowe znaczenie mają szczepienia zwierząt dla ochrony zdrowia publicznego, bezpieczeństwa żywności i stabilności gospodarki. 

Szczepienia to jedno z najważniejszych narzędzi profilaktyki zdrowotnej w weterynarii. Ich znaczenie potwierdzają zarówno dane epidemiologiczne, jak i realia rynku. W Polsce szczepionki stanowią już około 33% wartości całego rynku farmacji weterynaryjnej i ich udział systematycznie rośnie. 

– Dzięki skutecznym programom szczepień wiele chorób zakaźnych zwierząt, które jeszcze w latach 90. były powszechnie występujące w Polsce, dziś występuje marginalnie lub zostały całkowicie wyeliminowane. Udział szczepionek w rynku farmacji weterynaryjnej rośnie z roku na rok, co pozwala na skuteczne zapobieganie wielu chorobom – podkreśla Radosław Knap, sekretarz generalny POLPROWET. 

Znaczenie szczepień jest szczególnie widoczne w przypadku aktualnych zagrożeń w sektorze drobiarskim w Polsce, takich jak wysoce zjadliwa grypa ptaków (HPAI) czy też rzekomy pomór drobiu (ND). Skala produkcji drobiarskiej w Polsce tylko obrazuje wagę sytuacji – 3,5 mln ton mięsa drobiowego wyprodukowanego w 2024 roku, z czego ponad 2 mln ton trafiło na eksport, głównie do krajów UE (69%) oraz Wielkiej Brytanii.  

Od początku 2024 roku w Polsce potwierdzono ponad 75 ognisk tej choroby. W odpowiedzi na ryzyko epidemiologiczne, Polska – w porozumieniu z Komisją Europejską – realizuje działania prewencyjne i kontrolne oparte głównie na zasadach bioasekuracji, monitoringu stad oraz ograniczeniach w przemieszczaniu zwierząt w strefach zapowietrzonych i zagrożonych. 

Obecnie szczepienia przeciwko HPAI nie są stosowane w sposób rutynowy w Polsce. Jak podkreślają eksperci, wprowadzenie powszechnych szczepień przeciwko HPAI wiązałoby się z koniecznością uzgodnień na poziomie Unii Europejskiej, zwłaszcza w kontekście handlu międzynarodowego, ponieważ szczepienia mogą wpływać na status zdrowotny kraju i związane z tym ograniczenia eksportowe. 

Ciekawym przykładem jest Francja, która jako pierwszy kraj w Unii Europejskiej wprowadziła w 2023 roku na dużą skalę szczepienia przeciwko wysoce zjadliwej grypie ptaków (HPAI) u kaczek, skutecznie ograniczając rozprzestrzenianie się wirusa. Dzięki zaszczepieniu ponad 36 milionów ptaków w ciągu roku udało się całkowicie wyeliminować ogniska choroby wśród zaszczepionych zwierząt. 
– Kampania ta pokazuje, że szczepionki mogą być realnym, skutecznym narzędziem ochrony zdrowia zwierząt i bezpieczeństwa produkcji żywności – dodaje Radosław Knap. – To ważny element strategii „Jedno zdrowie” w praktyce. 

Roxane Feller, sekretarz generalny AnimalhealthEurope, komentując Dzień Świadomości, powiedziała: - Transgraniczne i pojawiające się choroby zwierząt występują coraz częściej w ciągu ostatnich dziesięcioleci. Europa potrzebuje fundamentalnej zmiany z podejścia "gaszenia pożarów" na podejście "zapobiegania pożarom", aby uniknąć potencjalnych skutków ubocznych i katastrofalnych konsekwencji dla europejskiego rolnictwa, zdrowia publicznego i szeroko pojętej gospodarki. 

Polska przygotowuje się do wprowadzenia szczepień przeciwko rzekomemu pomorowi drobiu (Newcastle Disease, ND). Jak wskazuje POLPROWET, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi przesłało niedawno do konsultacji branżowych projekt rozporządzenia w tej sprawie. Zmiany przepisów mają na celu umożliwienie skuteczniejszej ochrony stad drobiu przed tą chorobą, która stanowi poważne zagrożenie dla produkcji drobiarskiej.  

Wprowadzenie szczepień przeciwko ND ma na celu nie tylko ochronę zdrowia zwierząt, ale także zabezpieczenie interesów ekonomicznych producentów drobiu oraz utrzymanie wysokich standardów bezpieczeństwa żywności. Działania te wpisują się w szerszą strategię Polski dotyczącą zapobiegania chorobom zakaźnym u zwierząt gospodarskich. 

Szczepienia są także skutecznym elementem strategii ograniczania stosowania antybiotyków, co wpisuje się w cele polityki „One Health” oraz walki z narastającym problemem antybiotykooporności. Nowoczesne technologie biotechnologiczne umożliwiają coraz skuteczniejsze opracowywanie szczepionek przeciwko istniejącym oraz nowo pojawiającym się chorobom zakaźnym. Coraz więcej preparatów uwzględnia specyfikę regionalną, typ populacji czy zagrożenia wynikające ze zmian klimatycznych i migracji chorób. 

Organizacja AnimalhealthEurope, której członkiem jest POLPROWET, od lat wskazuje na szerokie korzyści ekonomiczne i zdrowotne płynące z powszechnego stosowania szczepień – od ochrony dobrostanu zwierząt, przez stabilność łańcuchów dostaw, po zwiększenie zaufania konsumentów do bezpieczeństwa żywności. W dobie globalizacji i zmian klimatycznych szczepienia zwierząt stają się nieodzownym elementem ochrony wspólnego zdrowia ludzi, zwierząt i środowiska.