Pięć podstawowych założeń dla opracowania instrumentu do zapobiegania pandemii, gotowości i reagowania.
Zdajemy sobie sprawę z tego, że zapewnienie zdrowia zwierząt jest ważne dla bezpieczeństwa zdrowotnego ludzi oraz dla całej planety – nie tylko ze względu na zapewnienie dostępności bezpiecznej, produkowanej w sposób zrównoważony, zdrowej żywności dla wszystkich ludzi, ale także poprzez zapobieganie ogniskom zachorowań oraz przenoszeniu chorób zarówno na inne zwierzęta, jak i na ludzi.
Według OIE około 75% pojawiających się u ludzi chorób zakaźnych to choroby odzwierzęce, a naukowcy szacują, że około 72% z nich ma swoje źródło w dzikich zwierzętach. Uznając kluczową rolę, jaką zwierzęta odgrywają w przenoszeniu chorób oraz w ryzyku pandemii, uważamy, że aby opracowanie instrumentu było skuteczne w zapobieganiu i przeciwdziałaniu pandemiom, powinno obejmować następujące elementy:
1. „One Health” jako podstawowa filozofia.
Zbyt często przy opracowywaniu globalnej polityki zdrowotnej kwestie dotyczące zwierząt i środowiska były odsuwane na dalszy plan. Doświadczenia nie tylko z wirusem wywołującym COVID, ale także z innymi epidemiami chorób odzwierzęcych, takimi jak gorączka Zachodniego Nilu, Ebola, MERS, SARS oraz istniejące choroby endemiczne, takie jak wścieklizna i gorączka doliny Rift, pokazują, że takie podejście pozostawia świat nieprzygotowanym. Jeśli nie uwzględni się wszystkich trzech filarów filozofii „One Health”, polityka będzie miała charakter reaktywny, a nie prewencyjny. Zasady „One Heath”, zdefiniowane przez panel OHHLEP, powinny być w nim zakorzenione.
2. Zwiększenie nakładów na zapobieganie chorobom odzwierzęcym.
Instrument wymaga inwestycji w zwalczanie źródeł 3 z 4 pojawiających się chorób odzwierzęcych – chorób zwierząt dzikich przenoszonych na zwierzęta gospodarskie oraz na ludzi – a także w zapobieganie rozprzestrzenianiu się tych chorób. Obejmuje to zwiększenie inwestycji w krajach najsłabiej rozwiniętych, które są najbardziej zagrożone chorobami zwierząt i z których pochodzi wiele wirusów. Instrument musi uwzględniać konieczność zwiększonych nakładów finansowych. Należy inwestować w działania prewencyjne – infrastrukturę weterynaryjną, bioasekurację, szczepienia, dostęp do diagnostyki i cyfrowych narzędzi do monitorowania, podnoszenie świadomości, banki szczepionek, systemy nadzoru i wczesnego ostrzegania.
3. Poświęcenie szczególnej uwagi największym zagrożeniom.
Przede wszystkim należy skupić się na zapobieganiu rozprzestrzenianiu się zagrożeń pandemicznych związanych z chorobami odzwierzęcymi, które zagrażają życiu ludzi, zwierząt i roślin. Nie należy też zapominać o tym, że przyczyną znacznie większej liczby zgonów i zachorowań są choroby zwierząt, które zagrażają produkcji żywności. Choroby takie jak afrykański pomór świń, grypa ptasia, pryszczyca, pomór małych przeżuwaczy i inne, a także choroby roślin, jeśli nie są zwalczane, mogą powodować znaczne cierpienia ludzi i zwierząt oraz szkody w środowisku. W związku z rozprzestrzenianiem się niebezpiecznych patogenów, w ramach zintegrowanych rozwiązań konieczne są bardziej naukowe rozwiązania zdrowotne i specjalistyczna wiedza weterynaryjna.
4. Angażowanie dostawców rozwiązań i ułatwianie szybkiego działania.
Kryzys związany z pandemią COVID pokazał, jak ważną rolę ma do odegrania sektor prywatny w opracowywaniu szczepionek i metod leczenia, przeprowadzaniu testów oraz w wielu innych aspektach. Instrument musi uwzględniać znaczenie angażowania podmiotów sektora prywatnego na wczesnym etapie. Wszelkie przyszłe systemy powinny opierać się na możliwościach sektora prywatnego w zakresie badań i rozwoju, produkcji oraz dystrybucji. Potrzebne są bardziej elastyczne systemy regulacyjne, które będą ułatwiały szybkie reagowanie, w tym lepsza współpraca regulacyjną pomiędzy krajami w celu szybszego zatwierdzania skutecznych rozwiązań. Instrument powinien zapewniać łatwiejszy i szybszy dostęp do danych dotyczących patogenów i sekwencji genetycznych.
5. Znaczenie dyscypliny i wykonalności.
W przeszłości wpływ niektórych traktatów był ograniczony, ponieważ były one zbyt złożone, nakazowe lub nieostre. Ten instrument pozwala uniknąć tych pułapek, zapewniając, że proponowane systemy będą uzupełniać (a nie powielać) istniejące ramy, jasno określając role i obowiązki, unikając zbyt nakazowych reguł, jak też wyciągając wnioski z błędów i sukcesów w zarządzaniu kryzysem związanym z pandemią COVID.
Należy też pamiętać o tym, że choroby nie uznają granic, a zatem wszelkie instrumenty zapobiegania pandemii, gotowości i reagowania muszą mieć z natury charakter globalny, a przy tym uwzględniać specyfikę lokalną. Sektor zdrowia zwierząt zarówno w Europie, jak i na całym świecie zdaje sobie sprawę z wagi prac, jakie należy podjąć w celu opracowania tego instrumentu, i jest gotów do wspierania tych działań.
POLPROWET reprezentuje 16 wiodących producentów i generalnych dystrybutorów leków i szczepionek dla zwierząt, obejmując ponad 85% polskiego rynku. Reprezentanci branży zrzeszeni w stowarzyszeniu na co dzień zapewniają lekarzom weterynarii środki do opieki nad milionami zwierząt w Polsce. Organizacja ta współpracuje ze swoim europejskim odpowiednikiem Animal Health Europe, realizując wspólne statutowe cele.